Nasza wolontariuszka Asia już od 9 miesięcy jest w Chorwacji, gdzie pracuje w organizacji BIOM. W czasie swojego wolontariatu miała okazję zrobić i zobaczyć wiele niezwykłych rzeczy. Opisuje dla nas, jak wygląda proces obrączkowania ptaków, coś, o czym pewnie każdy z nas słyszał, ale może nie każdy wie, jak wygląda:
p
Gdy zbliża się koniec lata, dla wielu ptaków rozpoczyna się okres migracji. Na zimę odlatują na południe, aby w cieple przeczekać do wiosny. Podczas swojej wędrówki większość z nich potrzebuje postojów na odpoczynek, wodę i jedzenie. Jednym z miejsc takich postojów jest jezioro Rovozna w Parku Przyrody Učka. W drugiej połowie sierpnia i we wrześniu przelatuje tamtędy mnóstwo ptaków, zatrzymujących się aby ugasić pragnienie. Okres migracji jest najlepszym czasem do obrączkowania ptaków, których populacje chcemy lepiej poznać. Można wtedy również zauważyć, gdzie zaczynają swoją podróż.
p
Jezioro Rovozna. Oprócz ptaków z lokalnych i przelatujących populacji, korzystają z niego również ssaki oraz żaby i traszki.
p
Rozstawione sieci ornitologiczne. Każdego dnia przed wschodem słońca rozciągane są delikatne siateczki, w które wpadają przelatujące ptaki.
p
Wyciąganie ptaka z sieci. Co godzinę kilka osób (zazwyczaj 5 lub mniej) przechodzi wzdłuż sieci, żeby sprawdzić czy coś się złapało. Każdy ptak jest wyplątywany z sieci sprawnie i delikatnie, przez osoby, które mają w tym doświadczenie. Zdarza się również, że w taką sieć zaplącze się żuk lub ważka.
p
Zwijanie sieci. Sieci nie pozostają rozciągnięte przez cały dzień. O godzinie 11:00 następuje ostatni poranny obchód i zamknięcie sieci. Kolejna sesja rozpoczyna się, gdy słońce jest już niżej, koło 16:00. Ostatni spacer danego dnia odbywa się już po ciemku.
p
Wyplątanego z sieci ptaka umieszcza się w materiałowym woreczku. Droga od sieci do bazy obrączkowania jest krótka, więc zwierzę nie przebywa w woreczku długo.
p
Modraszka (Cyanistes caeruleus). Ornitolog z licencją na obrączkowanie wyciąga ptaka z woreczka. Patrząc na osobnika jest w stanie stwierdzić do jakiej grupy taksonomicznej ptaków należy. Nawet nie mając jeszcze sprecyzowanego gatunku, może przystąpić do obrączkowania. Obrączki występują w różnych seriach i wielkościach. Każdy gatunek ma odgórnie ustalone obrączką którego rozmiaru można go oznaczyć. Te małe pierścionki są idealnie dopasowane tak, żeby nie uwierały i nie przeszkadzały ptakom. Do ich zaciśnięcia używa się specjalnych obcążków, które zwierają je nie za luźno ani nie za ciasno.
p
Muchołówka szara (Muscicapa striata).Po zaobrączkowaniu, dokładnie ogląda się trzymanego ptaka. Ornitolog sprawdza czy nie ma żadnych ran lub kontuzji i ustala z jakim gatunkiem ma do czynienia. U niektórych ptaków na pierwszy rzut oka widać kim są. Przy innych trzeba się trochę namęczyć, ale od tego są liczne książki i własne doświadczenie.
p
Młody rudzik (Erithacus rubecula). Poza gatunkiem potrzebna jest informacja o wieku i płci. Dymorfizm płciowy (różny wygląd samca i samicy) czasem nie występuje. O wieku mogą świadczyć różne szczegóły, jak upierzenie, dziób lub stopień osyfikacji (skostnienia) czaszki.
p
Głuszek (Emberiza cia). Kolejnym krokiem jest pobranie wymiarów. Tutaj widzimy mierzenie długości skrzydła.
p
Ważenie. Ważenie małych ptaków nie jest łatwe, ale przy lekkim unieruchomieniu okazuje się bardzo szybkie.
p
Bogatka (Parus major). Ciekawym wskaźnikiem sprawdzanym u złapanych ptaków, jest stopień otłuszczenia. Jest to wskaźnik kondycji i może także pokazać jak duże zapasy na drogę zrobił dany osobnik. Aby go określić, rozdmuchuje się piórka na brzuchu ptaka i sprawdza czy widać organy wewnętrzne prześwitujące przez cienką skórę. U porządnie objedzonych ptaków nie widać organów, za to cały brzuch i boki pod skórą pokrywa żółta warstwa tłuszczu.
p
Wypuszczanie zięby (Fringilla coelebs). Zidentyfikowane, wymierzone i ocenione ptaki wypuszcza się w dalszą drogę.
p
Raniuszek (Aegithalos caudatus). Zdarza się czasem i tak, że w siatkę zaplącze się już zaobrączkowany ptak. Zapisuje się wtedy numer obrączki, mierzy skrzydło i wagę, sprawdza stopień otłuszczenia i wypuszcza. W takich wypadkach można zobaczyć skąd przylatują migrujące ptaki.
p
RingAccess. Po zakończonym okresie obrączkowania i spisaniu wszystkich danych, przychodzi czas na dalsze kroki. Jednym z nich jest wprowadzenie zdobytych informacji do bazy danych.
p
Zachód słońca w Parku Przyrody Učka. Okres migracji i obrączkowania w tak pięknym miejscu jest wspaniałą okazją do obserwacji również innych cudów natury. Podczas przerwy między sesjami obrączkowania cały park stoi otworem i zaprasza do odkrywania go.
p
Widok ze szczytu Vojak. Można się wybrać na pieszą wędrówkę na najwyższy szczyt parku, Vojak.
p
Sęp płowy (Gyps fulvus). Można kontynuować fascynację ptakami i obserwować je z daleka.
p
Żaba śmieszka (Pelophylax ridibundus). Można także obserwować inne grupy zwierząt, np. liczne płazy mieszkające w jeziorze.
p
Kos (Turdus merula). Proces obrączkowania ptaków może się wydawać niepotrzebny lub nieprzyjemny. Jednak dzięki niemu zdobywamy informacje o przemieszczaniu się ptaków, czasie jaki spędzają w różnych miejscach, przeżywalności, itd. Wykorzystuje się to później do lepszej i skuteczniejszej ochrony gatunków i ich siedlisk. Każda czynność jest wykonywana szybko i sprawnie przez doświadczone osoby po to, żeby jak najbardziej ograniczyć stres dla zwierzęcia. Jeśli zdarzy się osobnik zraniony lub osłabiony, jego rany są przemyte i odkażone oraz dostaje wodę z cukrem na wzmocnienie sił.
p
Mewa śmieszka (Larus ridibundus) z gdańską obrączką. Przebywając na projekcie za granicą, robi się bardzo ciepło na sercu gdy przy okazji różnych akcji obrączkowania, napotyka się ptaka z własnego kraju 🙂